پايان نامه آزمون تئوري رشد درونزا از طريق اثرات سرريز بين المللي تكنولوژي ناشي از جريان كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي به ايران
چكيده طرح:
با توجه به اينكه كشور ايران در زمره كشور هاي در حال توسعه قرار دارد و استراتژي توسعه صنعتي را سر لوحه كار خويش قرار داده است , نيازمند واردات انبوه كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي است كه همراه با آنها تكنولوژي نيز وارد مي شود. بديهي است مشخص كردن اثرات سرريز تكنولوژي بين المللي ناشي از واردات اين دسته از كالاها به كشور بر رشد اقتصادي بسيار حائز اهميت است.همچنين از آنجا كه تكنولوژي , دانش فني و سرمايه انساني از عوامل اساسي رشد كشورها در دهه هاي اخير تلقي مي شوند , لذا لازم است عوامل مو ثر بر افزايش دانش و تكنولوژي به عنوان متغير هاي اثر گذار بر رشد اقتصادي , بطور ويژه اي مورد تجزيه و تحليل و ارزيابي قرار گيرند كه اين تحقيق به دنبال اين مساله است.
اين تحقيق با استفاده از مدلهاي رشد درونزا سعي مي كند تا اثرات سرريز بين المللي تكنولوژي ناشي از جريان واردات تجهيزات و ماشين آلات به ايران را بر روي رشد اقتصادي بررسي نمايد.در اين جا كانال تاثير گذاري روي رشد بدين ترتيب است كه افزايش واردات كالاهاي واسطه اي - سرمايه اي ارزش افزوده فرايندهاي توليد را افزايش داده و حجم بالاتر اين نوع از واردات از سوي ديگر به خلق ايده هاي جديد كمك مي كند و بدين ترتيب رشد اقتصادي را بدنبال خواهد داشت.
در اين پژوهش بمنظور بررسي اثرات سرريز بين المللي تكنولوژي ناشي از جريان كالاهاي واسطه اي - سرمايه اي روي رشد اقتصادي از روشهاي جديد تحليل سريهاي زماني براي الگوسازي و برآورد استفاده شده است.
الگوي مورد استفاده , الگوي تصحيح خطاي برداري يوهانسون-جوسليوس است. دوره مورد مطالعه 1358 تا 1383 مي باشد. با استفاده از 3 متغير درونزاي رشد توليد ناخالص داخلي بدون نفت , رشد واردات كالاهاي واسطه اي – سرمايه اي و رشد سرمايه فيزيكي و با استفاده از يك مدل AK دو فرضيه زير مورد آزمون قرار گرفته اند:
1- رشد واردات كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي (ماشين آلات و تجهيزات) روي رشد بلند مدت اثري ندارند.
2-در كوتاه مدت اثرات رشد واردات كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي روي رشد اقتصادي مثبت و معني دار است.
نتايج حاصل از برآورد بلند مدت از هر سه روش OLS (آزمون انگل-گرنجر), الگوي تصحيح خطاي برداري( (VECM و الگوي ARDL مبني بر اين مطلب است كه مقادير رشد با دو دوره وقفه اثر مثبت و معني داري بر نرخ رشد توليد نا خالص داخلي بدون نفت دارد. همچنين سرمايه فيزيكي و واردات , اثر مثبت و معني داري بر نرخ رشد دارد.نتايج برآورد يوهانسون نشان مي دهد كه افزايش يك درصد در سرمايه فيزيكي و واردات به ترتيب نرخ رشد توليد را به ميزان 67 و 48 درصد تغيير مي دهد كه اين مطلب تائيد كننده نتايج مدلهاي قبلي است، بنابراين فرضيه اول رد مي شود.
همچنين با استفاده از توابع عكس العمل و الگوي تصحيح خطا نشان داده شد كه علاوه بر تاثير بلند مدت متغير هاي ذكر شده , نوسانات اين متغيرها نيز به تغيير در نرخ رشد توليد در كوتاه مدت خواهد انجاميد.و از آنجائيكه ضريب سرعت تعديل مربوط به نرخ رشد اقتصادي بالاست(حدود 62 درصد) , مي توان گفت كه هر گونه عدم تعادل بسرعت برطرف مي شود، بنابراين فرضيه دوم پذيرفته مي شود.
از سوي ديگر نتايج حاصل از تحقيق نشان مي دهد كه اثرات افزايش يك واحد واردات كالاهاي واسطه اي بر رشد توليد نسبت به اثرات افزايش يك واحد سرمايه فيزيكي بسيار بيشتر است كه مي تواند ناشي از تكنولوژي همراه اين دسته از كالاها باشد كه در آنها متبلور است.به اين ترتيب توجه به واردات اين دسته از كالاها مي تواند از طريق واردات تكنولوژي و بومي كردن آن به افزايش بازدهي سرمايه هاي فيزيكي در كشور منجر شود و از اين رهرو مي تواند يك عامل مثبت تلقي شود.
فهرست:
فصل اول:كليات تحقيق
1-1- مقدمه 1
2-1- تعريف مسئله 2
3-1- فرضيات تحقيق 7
4-1- دلايل ضرورت و توجيه انجام طرح 7
5-1- روش تحقيق 8
6-1- مشكلات اجرايي در انجام طرح و روش حل مشكلات 8
فصل دوم :مروري بر ادبيات موضوع 10
2-1- مقدمه 11
2-1-1- تجارت آزاد و نظريه هاي مزيت مطلق و نسبي 12
2-1-2- ساختار تعرفه اي بهينه مطابق آخرين نظريات تجارت بين الملل 15
2-2- روند واردات كالاهاي واسطه اي – سرمايه اي صنعت ايران 16
2-3- ابزارهاي جهاني شدن 18
2-3-1- تجارت بين الملل 18
2-3-2- سرمايه گذاري مستقيم خارجي وساير جريان هاي سرمايه 23
2-3-3- بين المللي شدن توليد 25
2-3-4- تبادل تكنولوژي 26
2-4- شاخص هاي جهاني شدن 27
2-4-1- شاخص سطح تجارت بين المللي 28
2-4-2- شاخص ادغام تجارت بين الملل 28
2-5- رابطة مبادله 29
2-6- رابطة بين تجارت بين الملل و رشد اقتصادي 34
2-7- اهميت كالاهاي واسطه اي – سرمايه اي صنعت در توليد 36
2ـ8ـ مروري بر مطالعات انجام شده 37
2ـ8ـ1ـ مطالعات داخلي 37
2ـ8ـ2ـ مطالعات خارجي 39
2-9- مروري اجمالي بر تغييرات واردات و سياستهاي حمايتي 45
2ـ9ـ1ـ تغييرات وزني در ارزش واردات ايران بعد از انقلاب 45
2ـ9ـ2ـ سياستهاي محدود كنندة تجاري (سياستهاي حمايتي) 46
2ـ9ـ3ـ دلايل اتخاذ سياستهاي حمايتي 47
2ـ9ـ3ـالف- دلايل اقتصادي 47
2ـ9ـ3ـ ب ـ دلايل غير اقتصادي 47
2ـ9ـ4ـ ترتيبات اجرايي سياست آزاد سازي تجاري 48
2ـ9ـ5ـ بررسي حمايتهاي تعرفه اي و غير تعرفه اي در ايران (دورة بعد از انقلاب) 49
فصل سوم:مروري بر ادبيات رشد اقتصادي 51
3-1 - مقدمه 52
3-2- مروري بر تئوريهاي رشد اقتصادي 52
3-2-1 - تئوريهاي كلاسيك رشد 52
3-2-2- تئوري رشد هارود – دومار و تئوري هاي نئوكلاسيك رشد 54
3-2-3 الگوي رشد و توزيع درآمد كالدور 57
3-2-4- تئوري رشد درونزا 59
3-2-4-الف- سرچشمه هاي رشد درونزا 60
3-2-4-ب - بحث همگرايي 60
3-2-4-ج- گذر از رقابت كامل 62
3-2-5- مدلهاي رشد درونزا 65
3-3 - مروري بر كارهاي انجام گرفته در جهان و ايران 68
3-4 - ضميمه : مدل رشد هارود - دومار 77
فصل چهارم: متودولوژي تحقيق 79
4-1-مقدمه 80
4-2- روش شناسي سريهاي زماني و مفاهيم مربوطه 80
4-2-1- تشريح الگوي تصحيح خطاي برداري (VECM) 83
فصل پنجم: برآورد مدل و نتيجه گيري 88
5-1- مقدمه 89
5-2 معرفي متغيرها 90
5-3- برآورد مدل 90
5-3-1- آزمون هاي ريشه واحد 91
5-3-2- برآورد رابطه بلند مدت با روش OLS 93
5-3-3- روش يوهانسون – جوسليوس 93
الف) تعيين مرتبه مدل VAR 94
ب) تخمين رابطه بلند مدت و استخراج بردارهاي همجمعي به روش يوهانسون – جوسليوس 95
5-5- الگوي با وقفه گسترده توزيع شده (ARDL) 98
5-6- مدل تصحيح خطاء 98
5-7- پويايي هاي كوتاه مدت 100
5-8- نتيجه گيري 101
5-8-1- نتايج تجربي بلند مدت 107
5-8-1- الف) نتايج برآورد روش OLS (آزمون انگل – گرنجر) 102
5-8-1-ب ) نتايج برآورد روش ARDL و الگوي جوهانسون 102
5-8-2- روابط كوتاه مدت (پويايي هاي كوتاه مدت) 103
5-8-2-الف) توابع عكس العمل 103
5-8-2-ب) الگوي تصحيح خطاء 103
5-8-3- توصيه هاي سياستي 104
